Menselijke maat in de Participatiewet

Het begrip “menselijke maat” in de uitvoering van de Participatiewet (de Pw) kent vele vormen. Een veel terugkomende benadering hierbij is de keuze voor déjuridisering, vroegtijdig en oplossingsgericht werken alsmede vertrekken vanuit een vertrouwensrelatie met de klant en maatschappelijke partners waarmee wordt samengewerkt.

Deze algemene uitgangspunten bij uitvoering van de Participatiewet geven voor de gemiddelde klantmanager Participatiewet weliswaar een prettige denkrichting, maar concreet houvast op individueel casusniveau is van een andere orde. Het blijft onduidelijk hoe deze algemene criteria doorwerken in de praktijk.

Onduidelijkheid toepassing algemene criteria Participatie-besluiten

Onduidelijk blijft namelijk het antwoord op de vraag wie, wat, wanneer moet doen bij welk type besluit. Onduidelijk blijft ook hoe deze algemene criteria uitgelegd moeten worden door klantmanagers Participatiewet die betrokken zijn bij belastende Participatiewet-besluiten, zoals intrekking en terugvordering en/of verhaalsrecht, die soms een sterk wettelijk gebonden karakter hebben en soms vrij. Nog lastiger wordt het wanneer de wetgever in de Participatie noch in de Awb hierover iets eenduidig geregeld heeft. In de Participatiewet uitvoeringspraktijk wordt dan nogal eens gepleit om wat ruimhartiger om te gaan met de toets dringende redenen om zo de menselijke maat in Pw besluiten concreet te maken.

Een dergelijke aanpak gaat evenwel er aan voorbij dat het antwoord op deze vragen vooral is te vinden in het algemene bewijsrecht in bestuursrechtelijke zaken. Hierbij gaat het dan om vragen zoals wanneer geldt voor het college een wettelijke onderzoeksplicht en hoever gaat die onderzoeksverplichting dan voor het college? Kan het college volstaan met de vaststelling dat de Participatiewet-klant een wettelijke inlichtingenverplichting of aantoonverplichting niet is nagekomen òf wordt er meer van het college verwacht?

Wanneer en bij welk besluit rust er op de Pw klant een bewijslast en waarover dan? En hoe om te gaan en te reageren in situaties wanneer de klant deze aantoonverplichting onvoldoende dan wel niet nakomt door bijvoorbeeld de gevraagde bewijsstukken niet te overleggen of überhaupt niet te reageren?

En hoe te reageren wanneer in zo’n situatie blijkt dat de Pw-klant een zorgklant is? Op wie rust de bewijslast dát er sprake is van een zorgklant. En stel dát sprake is van een zorgklant, is dat dan een verschoonbare reden om niet te verschijnen of de bewijsstukken niet te leveren? Welke gevolgen kan het college hieraan dan redelijkerwijs verbinden voor de beoordeling van het recht op bijstand?

Benadering rechterlijke toetsing

Wat relatief weinig ruchtbaarheid heeft gekregen in de gemeentelijke Pw uitvoeringspraktijk is dat het rapport over de Toeslagenaffaire óók geleid heeft tot een andere benadering van de rechterlijke toetsing van Pw-besluiten vanaf 2021. Weinig bekend is dat de rechter nogal fors stuurt op een aanpak via mediation in bezwaar en beroep en om te schikken. Ook is weinig bekend dat vanaf 2021 de proceskosten voor het voeren van procedures in bezwaar en beroep fors verhoogd zijn, mede ook om zo de druk op te voeren op de gemeente om zelf meer naar oplossingen te gaan zoeken.

Wat aldus opvalt is dat het vooral de bestuursrechter is geweest die invulling heeft gegeven aan de bovengenoemde bewijsrechtelijke vragen om zo concreet meer handen en voeten te geven aan de norm “de menselijke maat” in Pw-zaken.

Alle reden dus om meer stil te staan bij de menselijke maat in de Participatiewet.

Programma menselijke maat in de Participatiewet

1. Wat zijn kenmerkende punten uit de Toeslagenaffaire die ook relevant zijn voor uitvoering van de Pw?
2. Wat betekent de toets klantprofiel / zorgklant in de CRvB-jurisprudentie? Wie moet wat hierover bewijzen en bij welke besluiten kan dit spelen? Wat betekent dit voor de onderzoeksverplichting van het college en wat kunnen de gevolgen zijn bij niet nakoming van wettelijke verplichtingen op grond van de Pw? Welke waarde hecht de CRvB aan de gepleegde communicatie tussen het college en de Pw klant?
3. Hoe luidt de nieuwe jurisprudentie van de CRvB over de Pw inlichtingen- en medewerkingsverplichting en wat zijn de gevolgen bij niet-nakoming hiervan voor intrekking en terugvorderings- Pw zaken?
4. Wat houdt de verzwaarde onderzoeks- en motiveringsverplichting in van het college? Wat is de relevantie hiervan in verband met de Pw-schattingsjurisprudentie?
5. Kan een Pw-belanghebbende in Pw-fraudezaken wel of niet zelfstandig bezwaar en/of beroep instellen?
6. Hoe luidt de nieuwe jurisprudentie van de CRvB bij intrekking en terugvordering van bijstand wegens anderszins ten onrechte verleende en betaalde bijstand?
7. Wat is de betekenis van het evenredigheidsbeginsel volgens actuele CRvB-jurisprudentie?
8. Welke uitleg geeft de CRVB aan de toets dringende redenen?
9. Hoe om te gaan met de verhoging van de Pw-norm per 1-1-2023?
10. Welke rol heeft de medeweker in relatie tot het thema Maatwerk en Integraliteit?
11. Eigen casuïstiek in relatie tot het thema menselijke maat.

Dit programmavoorstel moet worden gezien als een gids om met de deelnemers te werken aan de kennis over -en toepassing van de wet - en regelgeving. Afhankelijk van de vragen, de ingebrachte casuïstiek en de leerwensen van de deelnemers, zal meer of minder aandacht worden besteed aan de onderdelen.

Methodiek

De werkvormen van deze cursus zijn gericht op het leerrendement, een praktijkgerichte en actieve aanpak. Wij zorgen voor een afwisselend en actief programma. We passen verschillende werkvormen toe waarin de cursist wordt uitgenodigd te (onder)zoeken, te bedenken en oplossingen te vinden. Veel afwisseling, interactie en casuïstiek. Van de deelnemers wordt een actieve bijdrage verwachten. Het accent ligt op zelfwerkzaamheid van de deelnemers: leren door zelf te doen, het verwerken van informatie in opdrachtvorm en probleemgestuurd leren. Met behulp van casuïstiek wordt de vertaling naar de eigen uitvoeringspraktijk gemaakt. Hierdoor beklijft het geleerde beter en verhoogt dat het leerrendement.

Expertisecentrum en helpdesk

Heb je na de training nog vragen? Wij helpen je graag verder. Tot drie maanden na de cursus is deze service zelfs gratis als we je vragen per mail of telefonisch kunnen beantwoorden. Maak daar gebruik van: ons expertisecentrum staat voor je klaar!

Meer informatie

Wil je graag meer weten of heb je specifieke vragen over de training? Neem gerust contact op. Onze contactinformatie vind je bovenin de rechterkolom van deze pagina.

Incompany

We verzorgen deze cursus incompany. Het programma wordt dan helemaal op maat ingevuld, met zeer gerichte aandacht voor de uitdagingen en kansen binnen jouw organisatie. Wil je een opleidingsvoorstel aanvragen of gewoon even overleggen over de wensen en mogelijkheden? Klik dan op de Incompany-button in de rechterkolom van deze pagina. Liever eerst even contact via telefoon of e-mail? Kijk dan in de rechterkolom, want daar vind je onze contactgegevens.